Tiyatroda 'Ödül Mevsimi', Ödül ‘Dağıtma’nın Mekaniği

Her yıl bu aylardan itibaren ülkemiz tiyatrosunda 'Ödül Mevsimi' başlar. Umursamayanlar bile fısıltılara, dedikodulara ilgilenmiyormuş gibi yaparak kulak verir. Telefonunun çalması bazılarını daha bir heyecanlandırır. Rüyasında görenler, hayâl edenler mutlaka vardır. Belki de ödül konuşmaları kafalardan geçirilmeye başlanmıştır bile. Ödül jüri üyelerinin imaları anlamlandırılır. Bırakın ödülleri bunlar bile tiyatroya heyecan katar. Hele bu sezonki gibi heyecansız bir sezon geçmişse.

Ülkemizde tiyatro ödülleri liyakat esasına göre değil başka şeylere göre dağıtılır. Ben yıllardır ödül mevsimi üzerine bir iki yazı yazarım. Bu sene farklı bir şey olsun istedim, ödül dağıtma mekaniğini yazmaya çalıştım. Temel olarak ödül jürilerini oluşturan üyelere bakmak size ışık verir. Aklıma gelenler şunlar:

Jüri üyesi eleştirmenlerin adayları sene içinden belli gibidir. Zira onlar yazılarında bunu ima etmişlerdir. Yazıları okuyorsanız aşağı yukarı kimi öne çıkaracaklarını tahmin edersiniz. Şimdi eleştirmen olmayan jüri üyeleri de sezon içinde sosyal medyada fikirlerini ima ediyor.

Bazı jüri üyeleri belli kurumlarda çalışmaktadır. Bunlar eğer Genel Sanat Yönetmeni’nin gözüne girmek istiyorlarsa kendi kurumlarının oyunlarına, yönetmenlerine dikkat çekerler.

Bazı jüriler reklâm aldıkları kurumlardan oyun seçmeden listelerini tamamlamazlar.

Bazı jüriler birlikte sahneye çıktıkları oyuncu ve yönetmen arkadaşlarına, hocalarına, sevdikleri yazarlara, kendi topluluklarına sahnesini  açanlara sempatilerini göstermek için gayret eder. Bunun tersi de geçerlidir yazarına, yönetmenine, kendisine salon, davetiye vermeyen yöneticiye kızarak ödül vermemek de çok bilinen bir yoldur.Genel Sanat Yönetmenine kızdıkları kurumlardaki oyunları görmezden gelirler.

Gelecek sezon birlikte oynamak istedikleri toplulukları bugünden parlatmak için ödül verme haklarını o topluluk, yazar, yönetmen lehine kullanırlar.

Bazı jüriler oyunun bir gecesini bilet satarak gelir elde edecekleri, yâni kendileri için oynayan toplulukları, oyunları aday gösterirler. Bunu elde edemezlerse aday yapmazlar.

Bazı jüriler ses getirsin diye muhalif olduğu bilinen bazı kişilere mutlaka ödül verir ki ödül töreninde sahnede sivri laflar söylesin de ödüllerinden bahsedilsin.

Bazı jüriler kendilerinin ödüllerinden bahsedilsin diye medya organlarına ödül verirler.

Bazı jüriler şımarmasın bazıları da şımarsın diye ödül verirler.

Bazı jüriler sezon boyunca kendilerine davetiye gönderen, kapıya gittiklerinde kapıdan çevirmeyen tiyatro yöneticilerine ödül vererek yatırım yapar.

Hemen hemen tüm jüriler o sezon biri çıkıp abuk bir yazı yazmışsa ona inat hakkında kötüleme yazısı yazılan topluluğa destek olmak için o topluluğu öne çıkarır. Bu bizim tiyatromuzun gizli duruşudur(!).

Bazı jüri üyeleri kendisine dizide iş bulmuş ağabeyleri, ablaları unutmazlar.

Bazı jürilerde her şeye başkan karar verir. Üyeler de başkanı üzmezler.

Birlikte oyun seyreden jüri üyeleri bir oyunu birlikte sever birlikte sevmezler.

Eğer ödülü bir kurum sponsoru varsa jüri üyeleri o sponsorun en yetkili ağzının ağzına bakarlar.

Bazı jüri üyelerini oyun sonrası oyuncunun önünde yere yatar 'şahane' diye bağırır ama nedense onun jüri üyesi olduğu ödülden oyuna ödül çıkmaz.

Bazı jüriler başka jürilerin kararını bekler. Ona göre seçim yapar dışarıda kalanları seçerler. Böylelikle kimse açıkta kalmaz. Kendi kurumlarının oyunlarını aday göstermeyen kurumlardan aday çıkarmazlar.

Bazı kurumlar destek verdikleri örneğin festivale seçtikleri oyunlara ödül verilsin diye uğraşırlar.

Benim aklıma şimdilik gelenler bunlar. Ama ödül ‘dağıtanlara’ sorarsanız mutlaka mantıklı bir izahları vardır.. Sormayın.. Ödül jürileri komite olmuş. Böyle gelmiş böyle gidiyor. 

Melih Anık

Not: Katkılara açığım. Yorumlarınızı bekliyorum..